ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi

ISO 14001 sayesinde kurum ve kuruluşların çevre performansları iyileştirilerek bu kuruşların projelerinin çevre üzerinde bırakabilecekleri muhtemel olumsuz etkilerin önlenmesi mümkün olur. ÇED Raporu Nedir yazımızda da belirttiğimiz ÇED ile benzer bir şekilde ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemiyle kurumların çevresel etkileri tanımlanıp değerlendirilerek kontrol edilir ve iyileştirilir. Sistem, işletmelerin çevresel sorumluluklarını yerine getirmelerine ve çevre performanslarını izlemelerine olanak tanır. Ayrıca kurumlar bütün bunların ışığında çevresel politikalarını belirleyebilirken hedeflerini ve amaçlarını da saptayarak faaliyetlerinin en iyi şekilde gerçekleştirilmesini sağlayabilirler. 

ISO 14001 Çevre Yönetim Sisteminin en önemli aşamaları şu şekildedir:

• Çevresel Politika
• Planlama
• Uygulama
• İzleme
• Değerlendirme

Çevresel Politika

ISO 14001’in temel unsurlarından biri olan çevresel politikanın belirlenmesi yoluyla organizasyonların yönetimsel yaklaşımları ve çevresel sorumlulukları yansıtılmış olur. Üst yönetim tarafından oluşturulan çevresel politika kurumların amaç ve hedeflerine uygun olarak oluşturulur. Çevresel politikada kurumların çevresel taahhütleri ve hedefleri belirlenir. Genelde bu taahhütler içerisinde yasal uyumluluk, verimli kaynak kullanımı, çevresel performansın sürekli iyileştirilmesi ve kirliliğin önlenmesi gibi maddeler yer alır. 

Çevresel Politikaların kuruluşların faaliyet alanlarına ve çevresel etkilerine göre belirlenmesi bu noktada büyük önem taşımaktadır. Politikaların düzenli olarak gözden geçirilmesi ve gerektiğinde güncellenmesi sayesinde kurumların çevresel taahhütlere büyük oranda uyumlarının gerçekleşmesi sağlanır. 

Aynı zamanda organizasyon içerisinde çevresel bilincin artırılması ve çevresel sorumlulukların paylaşılması için de çevresel politikalar belirlenmesi oldukça önemlidir. Çevresel politikaların kurum içerisinde belgelendirilerek tüm çalışanlar tarafından uygulanması gerekir. 

Planlama

ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi’nin temel unsurlarından bir diğeri olan planlama aşamasında kurumların çevresel hedeflerine ulaşmaları için gereken stratejiler belirlenir ve uygulamaya konulur. Planlama süreci Çevresel Etki Değerlendirmesiyle (veya ÇED) başlar. Böylece planlanan projenin çevre üzerinde bırakacağı etkiler ölçülebilmekte ve gerekli önlemlerin alınması sağlanabilmektedir. 

Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporunun çıkarılmasının ardından sıra yasal gerekliliklerin belirlenmesine gelir. Bu yasal gereklilikler arasında organizasyonun çevresel performansını etkileyen mevzuat gösterilebilir. Kurum ilgili mevzuatta belirtilen yükümlülükler doğrultusunda çevresel hedef ve amaçlar belirlenmelidir. Belirtilen hedefler doğrultusunda eylem planı oluşturulması da büyük önem teşkil etmektedir.

Uygulama

IS0 14001 Çevre Yönetim Sistemi’nin uygulama aşamasında belirlenen çevresel politikaya uygun hedefler ve planlar hayata geçirilir. Bu aşamada kuruluş çevreye olumsuz etki etmesinin önüne geçmek amacıyla somut adımlar atar. Bu adımların atılmasında tüm çalışanların sürece aynı özenle yaklaşması büyük önem taşımaktadır.

Sistemin uygulama aşamasında kurumsal süreçlerin çevresel etkilerinin mümkün mertebe azaltılması amaçlanır. Bu azalma sonucunda kurumların çevresel ayak izlerinin önemli ölçüde düşürülmesi mümkün olabilmektedir.

İzleme

İzleme aşamasında kurumların çevresel performansları düzenli olarak incelenerek analiz edilir.  İnceleme sayesinde çevresel politika ve hedeflere uygun olarak operasyonel işleyişlerin sürdürülmesi sağlanır. İzleme sonucunda elde edilen veriler doğrultusundaysa çevresel performansın analizi gerçekleştirilir.

Değerlendirme

Değerlendirme aşamasında Çevre Yönetim Sisteminin önceki bütün unsurlarından alınan toplam verim hesaplanır. Çevresel politika, hedefler ve uygulamaların ne kadar etkili oldukları değerlendirilir ve çevresel performansın iyileştirilmesi için atılması gereken adımlar belirlenir. Performansın sürekli olarak bu şekilde iyileştirilmeye çalışılması sayesinde Çevre Yönetim Sisteminden ileriye dönük olarak istikrarla yükselen bir verim alınması mümkün olur.

ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Nedir

ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, çevresel performansı iyileştirmek ve zararlı etkileri azaltmak amacıyla kurum ve kuruluşlar tarafından faydalanılan bir yönetim sistemidir. Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından belirlenen ISO 14001 standartlarına uygun olarak oluşturulan bu sistem sayesinde kurumlar çevresel taahhütlerini çok daha kolay bir şekilde yerine getirebilmekte, yasal gerekliliklere rahatlıkla uyum sağlayarak çevrede oluşturabilecekleri zararlı etkilere karşı çok daha etkin önlemler alabilmektedirler. 

Kurumların çevresel politikalarını belirleme, ekosistemde yol açabilecekleri etkileri tanımlayıp değerlendirme aşamasında da ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi’nin rolü büyüktür. Bu sistemle organizasyonlar çevresel sorumluluklarını yerine getirip sürdürülebilirlik yolunda önemli bir adım atmış olurlar. Sürdürülebilirliğin sağlanması döngüsel ekonomiye geçişi de kolaylaştırdığından kurumlar maliyet tasarrufu da sağlarlar.

Neden ISO 14001

Daha yeşil bir dünyaya kapı aralamak ve sürdürülebilirlik yolunda emin adımlarla yol almak için yararlanılan ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi’nden aşağıdaki alanlarda faydalanabilirsiniz:

• Yasal Uyumluluk
• Maliyet Azaltma
• İmaj ve Pazar Payı
• Risk Yönetimi
• Sürdürülebilirlik

Yasal Uyumluluk

ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, sunduğu çerçeve sayesinde kurum ve kuruluşlara çevresel mevzuat ve benzeri yasal gerekliliklere uymaları için atmaları gereken adımlara karar vermeleri yolunda rehberlik eder. Kurumlar, Çevre Yönetim Sistemi sayesinde yasal mevzuatları çok daha iyi anlayabilir ve çevresel etkilerini değerlendirerek kendilerini geliştirebilecekleri alanları ortaya çıkarabilirler.

Kurumların yasal uyumluluk konusunda sergiledikleri performans farklı pek çok alanda da olumlu etki bırakabilir. Örneğin ISO 14001 sertifikasıyla kurumlar çevresel politikalara uygun hareket ettiklerini kanıtlı bir şekilde göstereceklerinden toplum gözünde olumlu bir intiba bırakırlar. Ayrıca çevre mevzuatına uygun hareket edilmediğinde yasal yaptırımlarla karşılaşmak mümkündür. ISO 14001 kurumların bu riski azaltmalarına ve uyum sağlamalarına yardımcı olur. Yönetim sisteminden faydalanan kurumlar mevzuatta meydana gelecek değişikliklerden her an haberdar olacak ve bu sayede yasal yaptırımlara karşı kendilerini koruma altına alacaklardır. Çevre Yönetim Sistemi sayesinde kurumların çevre mevzuatına uyum sağlamak için gerekli olan maliyetleri belirleyip planlamaları da mümkün olabilmektedir. 

Maliyet Azaltma

ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi, kurumların pek çok alanda maliyetten tasarruf etmelerine yardımcı olmaktadır. Bu alanların belki de en başında enerji ve hammadde alanı gelmektedir. Performans izleme yöntemiyle belirlenebilen enerji ve hammadde kullanımı gibi parametreler sayesinde kurumların harcamaları tespit edilebilir ve bu sayede maliyette azalmaya gidilmesini sağlayabilecek yöntemler üzerinde çalışılabilir.

Atık üretiminin azaltılması ve geri dönüşümün artırılması da ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemiyle gerçekleştirilebilmektedir. Atık yönetim planları ve prosedürleri sayesinde atık azaltma ve geri dönüşüm hedeflerinin belirlenmesiyle kurum ve kuruluşların bünyelerinde geri dönüşüme yönelik olarak ayrıntılı planlar hazırlanabilmektedir.

İmaj ve Pazar Payı

ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi sayesinde kurumlar kendilerini çevre dostu ve sürdürülebilirliği destekleyen birer marka olarak konumlandırabilirler. Böylece markalar kamu ve müşteriler gözünde imajlarını iyileştirerek pazar paylarını arttırabilir ve rakipleri arasından kolaylıkla sıyrılabilirler. Ayrıca bazı ihalelerde ISO 14001 sertifikası bir zorunluluk da teşkil etmektedir. Bu da sertifikalı kurumların farklı iş fırsatlarının kapılarını aralamalarına yardımcı olabilmektedir.

İmaj ve pazar payındaki iyileşmenin etkileri sadece bu alanlarla sınırlı kalmaz. Çevre bilincinin artması ve geri dönüşümle sürdürülebilirlik gibi konulara dair endişelerin tavan yapmasıyla çevre konusunda hassas bir yol izleyen kurumlar müşterilerin tercihlerinde öne çıkabilirler.

Risk Yönetimi 

ISO 14001 sayesinde kurumların çevre üzerinde bırakabilecekleri olumsuz etkiler önceden belirlenebilir. Gaz emisyonu, su ve enerji tüketimi gibi konularda izlenen yol çerçevesinde karşılaşılabilecek risklerin tespiti gerçekleştirilip kurumların önlem alması sağlanabilir ve böylece daha sürdürülebilir ve yeşil bir geleceğin kapıları aralanabilir.

Çevresel risklerin azaltılması kurumlar için de yararlı bir süreçtir. Enerji ve hammadde üretimini azaltan, atık yönetimini iyileştiren kurumlar bu sayede maliyet tasarrufuna gidip verimliliklerini artırabilmektedir. 

Sürdürülebilirlik

ISO 14001 hem kurumların iç sürdürülebilirliğini hem de çevresel sürdürülebilirliği destekler. Bu sayede de organizasyonların çevresel performanslarını artırmalarına yardımcı olur. ISO 14001 Çevre Yönetim Sisteminden faydalanan kuruluşlar enerji kullanımını azaltarak atık üretimini minimize edebilir ve su tüketimini de optimize ederek çevreye zararlı etkilerini azaltabilir. 

Küresel ısınma ve benzeri tehditlerin günümüzde iyice artmasıyla her tür kurum ve kuruluş için doğal kaynakların korunması önemli bir başlık haline gelmiştir. Çevre Yönetim Sistemi sayesinde doğal kaynak kullanımı azaltılabilir ve zararlı emisyonlar minimuma indirilebilir. Böylece doğal kaynakların bilinçli ve sürdürülebilir bir şekilde kullanılması mümkün olur. Ayrıca atıkların yeniden kullanılması ve geri dönüşümü teşvik eden ISO 14001 sayesinde döngüsel ekonomiye geçiş de kolaylaştırılabilir.